Urkunde 1374 Mai 3

Aus HammWiki
Zur Navigation springen Zur Suche springen
Wappen der Grafen von der Mark

Die Bischöfe Florenz von Münster und Heinrich von Paderborn, der Graf Engelbert von der Mark und die Städte Soest, Münster, Osnabrück und Dortmund schließen am 3. Mai 1374 einen Landfrieden.

Wortlaut

Die Urkunde ist in mittelniederdeutscher Sprache verfasst und hat folgenden Wortlaut: [1]

Wy Florens van godes ghenaden byschop to Munstere, ... Henrich van godes ghenade ... byschop to Paderborne unde marschalke to Westphalen ti dusser tiit und vortmer, wii hiir na marschalke were to Westphalen und Enghelbrecht, greve to der Marke, enkennen vor uns vor unse nakemelinghe unde vur unse erven, und dey borghermestere, raet unde meynheyt der stede Soest, Munstere, Osenbrugge unde Dorpmunde enkennen vor uns unde vor unse nakomelinge, dat wy sint overdregen na dem rechte unde ghenaden, dat unse here, her Karl ... keyser to Rome und ... koninch to Behem deme lande tho Westphalen umbe got unde umbe waeldaet heeft ghegheven,
also dat nu voirtmer na dusser tiit alle kerken, alle kerkhove, alle huyslude, ere liiff unde guet dair uppe velich wesen suelen, alle koeplude, alle pillegryme, er liiff unde guet uppe der straten velich wesen sulen ane argheliste, unde sonder underscheit, man orloghe ader nicht, mit beheltnisse der heren herrlicheit und rechtes, na uytwisinghe des keysers breyve, den he oppe den vrede ghegheven hevet.
2) Ok solen alle wilde perde velich siin.
3) Ok wey des anderen vyant wesen wil, de vruntschappe mit eme ghehat hedde, dey sal eme dat kontliken to voren wetten laten van eyner tiit to der andern, alzo dat eyn dach unde eyne nacht vorghangen syn, eyr dan he eme jenighen schaden do.
4) Ok so en sal neyman dem andern schaden doen ain name, an rove, eder an brande, dey vruntschap mit eme ghehadt hedde, hey en bewair sich, als vorschreven is.
5) Unde were dat dyt yemant verbreke ane vorsate unde ane argelist, dat he ware maken wolde aver den heylighen, dat he dat ane vorsate hedde ghedain sonder argheliste, dey sal dat wederdoen, wan he dair umbe anghespraken wirdet, binnen dey neesten veyrteyn daghen, dey volghet na dey ansprake unvertaghet, unde sal den kleghere wederdoen also veel als he self dyrde over den heylighen beholden wyl, mid redeme ghelde, eder mit der ware, dey he eme ghenommen heeft, et en were alos dat dey ghene, dey anspraken worde van dem kleghere, sesse to sych hedde overlegheder manne, dey den vrede to vorn hedden ghesworne, dey dat myt eme over den heylghen sweren wolden, dat hey der tycht unde der name unschuldich were.
6) Were ok, dat wey angegrepen worde mit blyke eft uppe dem blykenschiin, like wael sal dey clegere, dem dey schade ghescheyn is, twe to seck nemen, dey den vredee gesworen hebben, unde sweren over den heylghen, dat dey hantdedyghe eme den schaden ghedain hedde, uncl dair en solen und en moghen dey hantdedyghe neyn unscholt vur doen.
7.) Were ock, dat wey den anderen vorclaghen wolde, unde laden en vor den lantvoghet, dem en darf dey lantvoghet nicht richten, by en hebbe den vreden eyrst gesworen hadt eyr der tyt, dat dey schicht schee, dair he den anderen umbe verclagen wyl, unde dat sal he wysen mit deme lantvoghede eder mit dem amptmanne, dar he under gheseten is, eder mit dem burghermeystere in der stat, dair he ynne beseten is.
8.) Were ok wey, dey gheladen worde vor den lantvoghet, den men verclagen unde wynnen wolde, unde dey seek verantworden wolde, dey sal dat wyssen mit deme lantvoghede, eder mit deme amptmanne, dair he onder beseten is, eder mit dem burgermeystere iin der stat, dair hy inne beseten is, dat he den vrede swaren hebbe, eyr der tyt, dat dey schicht schee, dair men en umbe verclaghen unde wynnen wyl.
9.) Ok wen men van des vredes weghen vorbaden wyl, deme sal men dey sake kondighen, dair men ene umbe vorbadet, unde sal syn velich uppe der stede, dair he verbadet wyrt, unde weder van der stede eynen dach und eyne nacht vor deme ghenen, van des weghene vorbadet wyrt, he werde ghewonnen eder nicht.
10.) Ok were, dat dey heren eder stede to velde toghen efte leghen, schee van en schade, dat sal dey hantdedyghe richten van vredes weghen, efte dey here efte stat, mit dey hy dair were, dey solen dat richten van ere weghen und nicht van dusses vredes weghen.
11.) Were ock, dat wey verwonnen worde, dey eyghene slote hedde iin dusser heren lande, efte slote gheweddet hedde dair ynne efte dair by, eder wey dey hovede efte husede, dair sal man vorstallen, wanne dey landvoghet dat eysschet na rade der heren unde der stede, unde dat sal scheyn na mantael als men den lantvrede pleghet to holden.
12.) Were ock dat eyn vredebrekere, dey verwonnen were, dat lant rumede, efte bynnen deme lande bleve, so sal men setten uppe den vredebrekere eyn ghelt, eyntrechtliken, dat sal doen dey lantvoghet mit den veyr steden von Westphalen, by namen Soest, Münstere, 0ssenbrugge unde Dorpmunde. Dyt sal scheyn, als et dem lantvoghet und dey stede vorg. nutte dunket.
(13.) Ock so solen alle dey in dusser heren lande beseten synt, rittere, knechte, amptlude, stede und alle undersaten, dussen vredden sweren, wey des nicht doen en wolde, over den sal men richten, unde en sal deme neyn gherichte doen, uythgheseghet koepmanne unde pillegryme uppe der strate, unde huysmanne siin liif unde siin guet iin kerken, unde uppe kerkhoven, dey solen sonder underscheyt vrede hebben , als vorghescr. is, unde des keysers breyff uytwyset.
14.) Were ock dat jenich pillegrym, eder koepmanne anghegrepen worde uppe der strate eder eyn husman anghegrepen worde in kerken efte uppe kerchoven, wylker over den heylghen heholden wolde, dat he pillegrim, koepman eder huysman were, dey sal man mit der have unghehindert laten. Unde dusse sake vorgt. sal menrecht verdighen vor deme lnntvoghede, en mucht man aver des lautvoghedes nicht hebben, so sal man dat rechverdighen in des heren lande vor dem amptmanne, in des ampte dey schade ghescheyn were.
15) Vo1tmer weert, dat yemant werwonnen worde vor deme lantvoghede eder vor eme amptmanne, als verscr. is, dat sal eyn lantvoghet eder eyn amptman, dair dat vorscheyn is, unvertoghet to wetene doen allen heren unde steden, dey iin dusseme vrede beseten weren, und dey solen dair truweliken unde sonder argheliste to done, unde den vredebrekeren volghen na uythwysinghe des keysers, der heren unde der stede breyve, dey se uppe den vreden ghegeven hebbet.
16) Voirtmer, weer dat dissen vorgenanten heren yemant nutte duchte iin dussen vrede to nemen, et were here efte stede, dey mogen eyn transfix dor dey breyve, dey uppe dussen vrede ghegbeven sint, doen hanghen, unde loven alle dusse vorghenompte artikel to haldene iin aller wiis, als dusse breyf und andere breyve, dey uppe dussen vrede ghegheven sint, inne halden, dey in alle er macht sonder argheliste blyven solen stede und vaste.
To tughe aller disser vorghenanten artikel und punte, uppe dat dey stede unde eweliken unverbroken blyven, so hebbe wii Florens, van godes ghenaden bysschope to Münstere, .. Henrich, van godes ghenaden bisschope to Paderborne, .. Enghelbrechte, greve to der marke, umb eyn stede vaste unverbrokene sekerheyt unse inghesegele an dussen breyff ghehangen. Unde wii burgermestere, raet unde meynheyt der stede Soest, Münstere, Osenbrugge unde Dorpmunde enkennen, dat wii unse ingeseghele mit ingheseghelen unser heren vorscr. to tughe an dussen breyff gehangen hebben. Datum anno domini millesimo trecentesimo septuagesimo quarto, ipso die inventionis sancte cruris nr.

Anmerkungen

  1. zitiert nach Karl Rübel: Dortmunder Urkundenbuch. Band II. Erste Hälfte. Dortmund 1890, S. 35-38